Atlantikwallmuseum biedt cultuurhistorie in het duin

Een buizerd pulkt aan zijn prooi boven op de commandobunker waarin het Atlantikwallmuseum in Scheveningen is gevestigd. Een mooi symbool van de samenhang tussen cultuurhistorie en natuur. Het Atlantikwallmuseum is een nieuwe partner van NPHD en bestuurslid Peter Kosters ziet een natuurlijke symbiose: “We willen actief meewerken aan de beleving van het duingebied.”

Het Atlantikwallmuseum bestaat uit een groot aantal bijzondere bunkers die verspreid liggen in de duinen van Scheveningen Noord tot en met Kijkduin. Het complex aan bunkers maakt deel uit van de Atlantikwall, een ruim 5.000 kilometer lange verdedigingslinie die door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog is gebouwd langs de Europese kust, van Noorwegen tot aan de Spaanse grens. Het museum is een stichting die tot nu toe volledig op vrijwilligers draait en afhankelijk is van fondsen voor de exploitatie.

Vrede, vrijheid en respect
“We vertellen aan bezoekers meer dan alleen het verhaal van de oorlog, die zeker in Den Haag flinke impact had op de bevolking en op de stad”, aldus bestuurslid Peter Kosters.
Als je de bunker in stapt is het meteen een stuk koeler. Deurposten zijn laag, drempels hoog, wanden kaal – “comfort is er niet”, beaamt Kosters. Het kantoor van de commandant ziet eruit alsof je een stap terug in de tijd doet, met originele typemachine en telefoon op een oud bureautje. Telegrafeerapparatuur en vitrines met wapens – het gevoel van een oorlogsmachine in werking is indringend.
“We krijgen veel scholieren over de vloer, die zijn ook onder de indruk,” vertelt Kosters. “Maar we leggen duidelijk de verbinding naar het heden. We leren de kinderen hopelijk het besef dat dit niet hoort. Het zijn de resten van een oud regime. Dat er op dit moment weer oorlog woedt in Oekraïne, maakt het extra belangrijk. Ik zeg altijd: die oorlogen zijn verzonnen en begonnen door oude mannen en ze laten ze door jonge mensen uitvechten. Jullie kunnen dat anders doen.”
Vredeseducatie is niet voor niets vastgelegd in de missie van het museum in de gemeente Den Haag, de internationale stad van vrede en recht. “Belangstelling voor vredesvraagstukken wekken en stimuleren tot een actieve bevordering van vrede in ruimste zin van het woord en aan vrede ten grondslag liggende voorwaarden”, zo staat het op de website. Een van de voorwaarden voor vrede is vrijheid. “Het is een vrijheid in gebondenheid, waarbij je respect hebt voor elkaar. Je hebt een transcendente instelling nodig om elkaar te respecteren”, aldus Kosters.

Nationaal Park is een bindmiddel
Zo’n zelfde respectvolle instelling heeft het Atlantikwallmuseum als nieuwe partner van NPHD. “Er moet een symbiose zijn tussen cultureel erfgoed, natuurbehoud en waterwinning. Zo plaatsen we al in samenwerking met de Zoogdierwerkgroep vleermuisluiken in een aantal bunkers. We willen de samenwerking versterken en actief meewerken aan de beleving van het duingebied. Samen kun je meer, elkaar versterken.”

Vier jaar geleden tekende het Atlantikwallmuseum een samenwerkingsovereenkomst met Dunea, op initiatief van de Haagse gemeenteraad. In het duingebied liggen veel bunkers onder de grond. Het plan om samen met de duinwachters een wandeling langs die bunkers te organiseren, heeft vanwege Corona vooralsnog niet plaatsgevonden. Maar daar is wel het partnerschap met NPHD uit voortgekomen: “Wij zijn allemaal actief in het duingebied.”

Wat ziet Kosters als de belangrijkste uitdaging voor NPHD? “Het Nationaal Park is een bindmiddel, dat moet je zien te behouden. De omstandigheden kunnen immers veranderen, bijvoorbeeld in de politiek of financieel. Je moet weten wat je aan elkaar hebt. Dat vraagt sensibiliteit van de partners. NPHD moet de cohesie zien te borgen om dat gevoel te behouden en bij iedereen te internaliseren.”